در ادبیات جامعه شناختی فردگرایی به عنوان مفهومی مدرن در مقابل جمع گرایی جامعه سنتی قرار می گیرد. بازاندیشی در خصوص خویش و عرصه های مختلف زندگی از ویژگیهای بارز فردگرایی به شمار می آید. در چنین شرایطی و در فقدان تایید دایمی اجتماعی، گرایشها و جهت گیریهای مختلف از جمله گرایشهای دینی هستند که خصلت قطعی خود را از دست داده و مورد بازاندیشیهای مکرر قرار می گیرند. این وضعیت خصوصا در بین اقشاری که بیشتر در معرض آگاهیهای مدرن قرار دارند رواج بیشتری پیدا می کند.با پذیرش اولیه این پیش فرض مقاله حاضر در صدد مطالعه چگونگی وضعیت ارزشهای فردگرایانه - جمع گرایانه در بین دانشجویان و رابطه آن با گرایشهای دینی و اشکال بازاندیشانه آن است.بدین منظور با استفاده از سنجه دینداری استارک و گلارک و شاخص محقق ساخته بازاندیشی دینی و مقیاس جمع گرایی - فردگرایی تریاندیس مشخص شد که علی رغم تسلط خصلتهای جمع گرایانه، گرایشهای فردگرایانه نیز به همان شدت در بین این قشر موجود است. این هم زیستی از طریق دو روش پیمایشی و سازه ای تایید شد. همچنین در بین این گروه ابعاد اعتقادی و تجربی دین نسبت به ابعاد دیگران از میزان پذیرش بیشتری برخوردار است.رابطه بین شاخصها نشان داد که جمع گرایی با همه ابعاد دینداری ارتباطی مثبت و معنادار دارد اما مستقل از بازاندیشی در دین عمل می نماید. در مقابل فردگرایی با بعد تجربی دینداری و شاخص بازاندیشی در دین روابط قوی تری را نشان می دهد.

این مقاله به بررسی فردگرایی ایرانیان که در سفرنامه های سیاحان خارجی به ایران منعکس شده است، می پردازد و می کوشد به این پرسش پاسخ می دهد که فردگرایی مورد نظر آیا خودخواهانه است یا نه. یافته های تحقیق نشان می دهد که ایرانیان در عرصه های خانوادگی و دینی جمع گرا و در عرصه سیاست و حکومت فردگرا بوده اند.

با ورود اروپا به دوران میانه و نگرش اساسا آن جهانی مسیحیت همراه با خصلت های ذاتی آن مانند فردگرایی و جهان شمول گرایی، نگاه به انسان و جایگاهش، چه در رابطه با جامعه و چه در رابطه با حکومت، متحول شد. این تحول در مفهوم شهروندی که فرهنگ سیاسی مغرب زمین از دوران باستان به ارث برده بود نیز اثر گذاشت. دیدگاه رایج بر تاریخ نگاری تحولات و تفکر اجتماعی، تصویری ارایه می کند که در آن گسترش فرهنگ مسیحیت به ذوب شدن فردیت انسانی در جامعه منتهی شده است. در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از روش تحلیلی-تاریخی، تکیه بر دستاوردهای پژوهش های علمی و غیر جانب دارانه تاریخ نگاری متاخر دوران میانه نشان داده شود که برخلاف تصور رایجی که دوران میانه اروپا را مصادف با محو فردگرایی به نفع جمع گرایی حاصل آموزه های دینی مسیحیت می داند، منشا همگن سازی فرهنگ سیاسی جوامع مغرب زمین، نه فرهنگ مسیحی دوران میانه، بلکه تفکر دوران نوزایی و سپس روشنگری است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

یکی از مباحث در مورد روحیات ایرانیان، جمع گرا یا فرد گرا بودن آنهاست. این موضوع تحت تاثیر عوامل متعددی است که نوع نظام سیاسی از مهم ترین آنهاست. نظام استبدادی در ایران در ابعاد فردی (دانشی، گرایشی و کنشی)، ابعاد فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی بر جامعه تاثیر گذاشته و ارزش های جامعه را به سوی خودمداری پیش برده است.این مقاله در صدد پاسخ به این سوال است که انقلاب اسلامی ایران چه تاثیری بر این ارزش اجتماعی گذاشت و چگونه با میراث اجتماعی حکومت استبدادی در ایران مبارزه کرد؟ به این منظور ابتدا با استفاده از روش کتابخانه ای، آثار حکومت استبدادی در ایران بررسی شده است و سپس با استفاده از روش میدانی، تاثیر انقلاب اسلامی بر ارزش های اجتماعی بر اساس مولفه جمع گرایی و فردگرایی تحلیل شده است.حاصل این تحلیل آن شد که انقلاب اسلامی ایران بر اساس ارزش های دینی و با روحیه ای مردمی و جمع گرایانه روی داد و تاثیر بسیار زیادی در از بین بردن خودمداری و ارتقای ارزش های جمع گرایانه داشت. البته پس از گذشت دو دهه از انقلاب هرچند جنبه های سیاسی جمع گرایی در بین مردم همچنان حفظ شد ولی جنبه های اجتماعی آن کاهش یافت.

فردگرایی و جمع گرایی از گرایشات تعیین کننده ای است که در تحلیل کنش ها و نگرش های اجتماعی نقشی اساسی دارد. این مقاله به بررسی مفهوم دوراهی اجتماعی به عنوان یکی از جدیدترین مفاهیم ارایه شده در مناقشه فردگرایی و جمع گرایی می پردازد. دوراهی اجتماعی نوع خاصی از تعارض میان نفع جمعی و نفع فردی است ، که در آن برای هر فرد، صرف نظر از انتخاب دیگران ، بهترین گزینه ، انتخاب نفع فردی است . اما اگر اکثر افراد آن را انتخاب کنند، وضعیتی ایجاد خواهد شد که برای همه افراد بدتر از حالتی است که در صورت انتخاب گزینه همیارانه یا نفع جمعی، برایشان حادث می شد. مساله دوراهی اجتماعی ، در نظریه انتخاب عقلانی و با استفاده از نظریه بازی و نظریه تصمیم گیری قابل بررسی است . از دو منظر متفاوت می توان دوراهی اجتماعی را تعریف کرد: هزینه های بیرونی و درونی ، و بازی دو راهی زندانی . مهمترین انواع دوراهی اجتماعی ، دوراهی منابع مشترک و دو راهی کالاهای همگانی است . در این مقاله علاوه بر ذکر مثال هایی از دوراهی اجتماعی ، تلاش شده تا با کاوش در این مفهوم و تعاریف ذکر شده در باب آن ، تعریف و تشریح دقیق و روشنی از مفهوم «دوراهی اجتماعی» ارایه شود و گرایش های فردگرایانه و جمع گرایانه در واقعیت جامعه مورد تحلیل قرار گیرد. تحلیل دستاوردهای پژوهش های صورت گرفته و بررسی قابلیت مفهوم دوراهی اجتماعی در تحلیل گرایش های فردگرایانه و جمع گرایانه پایان بخش مقاله است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

مقدمه: به دنبال هر جنگی، اختلالات روانی در سربازان و خانواده آنها دیده می شود. ازجمله این اختلالات، استرس های زندگی بعد از جنگ بر روی این خانواده ها است. نژاد و فرهنگ نقش مهمی در میزان استرس دارد. همچنین فرهنگ می تواند در ارزیابی رویدادهای استرس زا، درک و رفتار های مقابله ای با آن را تحت تاثیر قرار دهد. هدف این مطالعه تعیین رابطه میان استرس و فرهنگ فردگرایی-جمع گرایی در مراقبین جانبازان که عضوی از خانواده جانباز می باشد، است. روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی همبستگی است. جمعیت هدف مراقبین جانبازان شهر تبریز می باشد. باتوجه به فرمول کوکران از میان حدودا 6000 مراقب جانباز، 360 نفر از آنان که به کلینیک فجر تبریز مراجعه می کردند به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ثبت اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه سنجش میزان استرس کوهن و ویلیامسون و پرسشنامه فرهنگ فردگرایی-جمع گرایی اوکلند استفاده شد و داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون آماری رگرسیون تحلیل شد. یافته ها: بین هر دو بعد فرهنگ فردگرایی و جمعگرایی با استرس در گروه سنی جوانان رابطه معنادار وجود دارد(p<0/05). افراد جوانی که فرهنگ فردگرا دارند استرس کمتر و افراد جوانی که فرهنگ جمع گرا دارند استرس بیشتری دارند. در گروه سنی بزرگسالان بین فرهنگ فردگرایی با استرس رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد(P<0/05)، به این معنی که گروه سنی بزرگسالی که فرهنگ فردگرایی دارند استرس بیشتری را تجربه می کنند در صورتی که بین فرهنگ جمع گرایی و استرس در گروه سنی بزرگسال رابطه ای یافت نشد(P>0/05). نتیجه گیری: اگر مراقبین جوان باورهای فردی و استقلال را در اولویت قرار دهند استرس کمتری را تجربه خواهند کرد و افراد جوانی که در اختیار گروه باشند استرس بیشتری خواهند داشت. اگر مراقبین بزرگسال در اختیار گروه باشند استرس کمتری را تجربه میکنند.

مقوله روش شناسی از مسائل برجسته فلسفه علوم اجتماعی است و مسئله فردگرایی و جمع گرایی روش شناختی از جمله مسائل پرمناقشه این عرصه می باشد. فیلسوفان اجتماعی را در یک صورت بندی می توان در سه دسته فردگرایی و جمع گرایی روش شناختی و تلفیقی دسته بندی کرد که هریک، مدعیات روش شناختی خود را با شواهدی قرین ساخته اند. مسئله اصلی این پژوهش بررسی دیدگاه آیت الله مصباح در این صورت بندی است. پرسش اصلی این است که مطالعه اندیشه های اجتماعی آیت الله مصباح ما را به کدام یک از آن سه رویکرد رهنمون می سازد. این مقاله که با روش تحلیل محتوای آثار آیت الله مصباح سازمان یافته، بر این مدعاست که به رغم دفاع استاد از اصالت فرد و انکار وجود حقیقی جامعه، آرای ایشان را می توان در رویکرد تلفیقی صورت بندی نمود: به این معنا که ایشان از مسیر فردگرایی و جمع گرایی روش شناختی، تأملات نظری خود را در حوزه جامعه و پدیده های اجتماعی سازمان می دهد. مبادی انسان شناختی شکل گیری جامعه و نقش اراده و اختیار در تکوین شخصیت، مؤید رویکرد فردگرایانه است، اما تحلیل های ساختاری و نقش جامعه در شکوفایی شخصیت، شاهدی بر رویکرد کل گرایانه ایشان شمرده می شود.

ﻫﺪف ﻋﻤﺪه این تحقیق، بررسی ساختار عاملی تاییدی و ویژگی های روان سنجی مقیاس فردگرایی-جمع گرایی اوکلند (AICS) در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان بود. بدین منظور 274 نفر از دانشجویان دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 1390 به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. به منظور بررسی روایی سازه مقیاس فردگرایی-جمع گرایی اوکلند، از روش تحلیل عاملی اکتشافی (EFC) و تاییدی (CFA) استفاده شد. نتیجه تحلیل های صورت گرفته 5 عامل است که 67 درصد واریانس مشترک را تبیین می کند و معادله ساختاری مدل 5 عاملی، بهترین برازندگی را با داده ها نشان داد. همچنین ضریب پایایی عوامل مقیاس، به روش ﻫﻤﺴﺎﻧﯽ دروﻧﯽ و آﻟﻔﺎی ﮐﺮوﻧﺒﺎخ، 0.83 تا 0.91 به دست آمد. همخوانی شاخص های روان سنجی به دست آمده در این پژوهش، با نتایج سایر پژوهش ها، گویای مناسب بودن مقیاس فردگرایی-جمع گرایی اوکلند، به منظور استفاده در پژوهش ها در جامعه ایران است.